Almanya’da yaşayan göçmenlerin en sık araştırdığı konulardan biri Alman vatandaşlığıdır. Göçmenlerin Alman vatandaşlığına geçişini düzenleyen birden fazla yasa mevcuttur. Almanya vatandaşlığı; Almanya’ya geliş sebebi, oturma süresi ya da oturma izni statüsü gibi faktörlere bağlı olarak farklı şartlar gerektirebilir.
Anne ya da babasından herhangi biri Alman vatandaşı olan çocuklar kan ilkesi nedeniyle Alman vatandaşı sayılır ve ek bir prosedür gerekmez. 1 Ocak 2000 senesinde yürürlüğe giren mevzuat ile yabancı anne ve babaların Almanya’da doğmuş çocukları ebeveynlerinden biri çocuk doğmadan önce 8 senedir Almanya’da yaşıyorsa re’sen Alman vatandaşı olarak kabul görür.
Doğum ilkesine göre Alman vatandaşı olarak dünyaya gelmiş olan bir çocuk, yabancı ülke vatandaşı olan anne ya da babasından herhangi birinin vatandaşlığına da sahipse 18 yaşından 23 yaşına kadar olan süreçte Federal Almanya vatandaşlık ilkeleri çerçevesince bu vatandaşlıklarından birini tercih etmelidr.
Diğer ülke vatandaşlığında kalmak istediğini bildiren kişiler ya da 23 yaşını doldurdukları tarih itibariyle herhangi bir tercih bildirmeyenler Almanya vatandaşlığını otomatik olarak kaybederler. Alman vatandaşlığını tercih eden kişilerin ise 23 yaşına kadar, yabancı ülke vatandaşlığından çıktıklarını belge ile kanıtlamaları gerekmektedir.
Almanya’da resmi makamlar erginlik çağına gelen kişilere seçim yükümlülüğü (optionspflicht) hakkında bilgi vermektedir. Yabancı yasaya göre Alman vatandaşlığı 1 Ocak 2000 tarihi itibariyle yürürlüğe giren Vatandaşlık Reform Yasası, yabancının yabancılar yasasına bağlı olarak Alman vatandaşı olma hakkını elde etmesine yeni düzenlemeler getirmiştir. Bu düzenleme ile vatandaşlık talebinde bulunan kişinin, Almanya’da en az 8 sene yasal bir şekilde yaşamış olması (müsamaha (daldung) statüsünde geçirilmiş süre yasal oturum sayılmamaktadır) ve vatandaşlık için başvuru yapıldığı anda “oturum izni” ne (süresiz ya da sınırlı) ya da “yerleşim izni” ne sahip olması gerekir. Yabancılar Yasasının vatandaşlık hükümlerine göre başvuran kişi gerekli şartları yerine getirirse vatandaşlık yasasının 8. Maddesine bağlı olarak Alman vatandaşlığına geçebilir.
Federal Almanya vatandaşlık ilkeleri kapsamında değerlendirilen diğer kriterler ise aşağıdaki gibidir:
- Almanya anayasasına ve düzene bağlılık belgesini imzalamak. Anayasaya aykırı bir harekette bulunmamak.
- Yeterli derecede Almanca bilgisine sahip olmak. Kişinin Almanca bilgisinin Avrupa Konseyinin ortak referans dil standartlarına göre hem yazılı hem de sözlü olarak yeterli olması gerekir. Almanca bilgisini ispatlayan okul, kurs diplomaları yok ise ilgili eyaletteki uygulamaya göre sözlü bir testten geçmesi gerekir.
- Almanya’da en az 8 sene yasal bir şekilde yaşamış olmak.
- Almanya’nın hem hukuki hem de toplumsal düzeni hakkında temel bilgilere hakim olmak.
- Geçimini sosyal yardım ya da işsizlik yardımı olmadan temin edebilmek.
- Siyasi iltica başvurusu kabul olanlar için 6 yıl oturum. –
- 60 yaşını geçmiş yabancılar için 12 sene oturum. –
- Alman devletinin koruması altında olan ya da hiçbir vatandaşlığı olmayan yabancılar için 6 yıl oturum. –
- Alman devletinin çıkarlarının getirdiği durumlarda en az 3 yıllık oturum. –
- Bir Alman tarafından evlatlık edinilmiş çocuklar için 3 yıllık oturum. –
- Vatandaşlık başvurusu yapıldığı sırada, “oturma izni”ne (sınırlı ya da sınırsız) ya da “yerleşim izni”ne sahip olmak. –
- Almanya’ya temelli olarak yerleşmiş olmak (geçici bir sebeple Almanya’da bulunanlar bu haktan yararlanamaz); – Alman medeni hukukuna göre reşit olmak ve kişilik haklarının herhangi bir sebebe bağlı olarak kısıtlanmamış olması.
- Sabıka kaydı bulunmamak. Yabancılar Yasasının 46./1.- 4. maddeleri ve 47./1. – 2. maddeleri uyarınca sınır dışı edilmeyi gerektirecek herhangi bir durumun olmaması. Ağır para ya da hapis cezasını gerektiren suçların işlenmiş olması ya da yasadışı kamu düzenini bozucu eylemlere katılınmış olması Alman vatandaşlığına geçişe engel oluşturan sebepler arasındadır.
- Hem kendisi hem de ailesinin geçimi için yetecek bir gelir sahibi olmak. Herhangi bir sebeple sosyal yardım ya da işsizlik yardımı alan bir yabancı Alman vatandaşlığı alamaz. Herhangi bir sebeple işsizlik parası, hastalık kasası yardımı, çocuk eğitim parası, konut yardımı alanlar için gelecekteki gelir durumlarının nasıl olabileceği değerlendirilerek karar verilmektedir.
- Eski vatandaşlıktan ayrılmış olmak. (Başvuru tarihine kadar bağlı bulunulan ülkenin vatandaşlığından çıkarılması gerekir. Başvuruda bulunan kişi herhangi bir Avrupa Birliği ülkesinin vatandaşlığında ise eski vatandaşlığından ayrılması gerekir.)
Yukarıdaki şartların hepsini yerine getiren, 16 yaşından büyük bir yabancı dilekçe vererek Alman vatandaşlığına geçebilir.
Eş ve Çocuklar İçin Alman Vatandaşlığı
Reşit olmayan çocukların vatandaşlığa alınma garantisi vardır. Başvuran kişinin karısı, kocası ve reşit olmayan çocukları, Almanya’da düzenli olarak 8 sene doldurma koşulu istenmeksizin Alman vatandaşı olma hakkına sahiptirler.
Ailede ebeveynlerden biri 2. bölümde yer alan şartları karşılıyorsa, eş ve çocuklar da verecekleri dilekçeler ile beraber Alman vatandaşlığı alabilirler. Vatandaşlığa geçmek için gereken oturum süresi, eş ve çocuklar için daha düşük tutulmuştur.
Eşlerde, eğer aile en az iki yıldır birlikte Almanya’da yaşıyorsa, 4 senelik oturum süresi yeterlidir. Çocuklarda ise Almanya’da 3 yıllık oturum yeterlidir. Eğer çocuk 6 yaşından küçükse, yaşının yarısına tekabül eden süreyi Almanya’da ailesi ile beraber geçirmiş olması yeterlidir. Yeterli Almanca bilgisi kural olarak eşten ve çocuklardan beklenmektedir. Eğer diğer aile bireyleri yeterli derece Almanca bilgisine sahipse eğitim durumu ve diğer zorluklar da göz önünde bulundurularak daha az bir Almanca bilgi düzeyi kabul görmektedir.
16 yaşını doldurmamış çocukların Anayasaya bağlılık açıklamasını imzalama zorunlulukları yoktur.16 yaşını doldurmuş çocuklarınsa dilekçeleri müstakil işlem görür ve tam ücret istenir.
Ancak, 23 yaşını doldurmamış gençlerden başvurularında geçimini kendi geliriyle sağlama şartı aranmaz.
