Amerika’da doğum yoluyla vatandaşlık almak pek çok kişinin merak ettiği bir konu. Amerika Anayasası incelendiği zaman, 14. maddesinde “ABD’de doğmuş ya da ABD uyruğuna geçmiş ve ABD yetkisine tabi olan herkes, ABD’nin ve ikamet etmekte oldukları eyaletin vatandaşı olur.” ibaresi yer alır.
Bu madde ile birlikte doğum yolu ile elde edilen vatandaşlık garanti altına alınmıştır. 1868 senesinde ABD İç Savaşı’nın sona ermesinden sonra yürürlüğe girmiştir. Anayasa’nın maddesi 1865’te köleliği bitirmiş, 14. madde ise eski kölelerin vatandaşlık sorunun çözülmesi için anayasaya eklenmişti.
14. madde yürürlüğe girmeden önce ABD’de görülen davalarda Afrika kökenli kişilerin ABD vatandaşı olamayacağı belirtiliyordu. Fakat 14. madde bu mahkeme kararlarını geçersiz kıldı ve ABD toprakları içerisinde doğan her bireyin bu ülkenin vatandaşı olmaya hakkı olduğunu güvence altına aldı.
Amerika’da doğum yapan bir Türk annenin çocuğu, doğum yolu ile Amerikan vatandaşı olmaktadır. Bu yol ile kazanılan vatandaşlık beraberinde çocuğun kazandığı yasal hakları nelerdir? Amerika’da doğan annesi Türk ya da başka bir ülkenin vatandaşı olan çocuk diğer çocuklardan farklı haklara mı sahip olacaktır?
• Doğum sertifikası alındığı zaman çocuk resmi olarak Amerika vatandaşı olur. Yani burada doğum sertifikası bir tür kimlik görevindedir. Bu belge sayesinde pasaport ve SSN işlemleri kolayca halledilir. Doğumun gerçekleşmesini takip eden 1 hafta içerisinde Amerikan Vatandaşı gibi pasaporta sahip olur. Pasaport işlemleri ise bebeğin doğumunda hastaneden alınan Sosyal Güvenlik Numarası ile birlikte başlatılır. Bu sayede bu pasaport ile bebeğin Amerika’da bir vatandaşlık sahibi olduğu kanıtlanmış oluyor.
• Amerika’da doğan bebek18 yaşına geldikten sonra kendi isteği ile vatandaşlıktan çıkmak istemediği sürece, artık Amerika’da yaşamasa dahi vatandaşlıktan ve bu vatandaşlığın getirdiği avantajlardan yararlanmaya devam eder. Oy kullanabilir, mülk sahibi olabilir, ülkede yaşama ve çalışma haklarından yararlanabilir. Bir Amerikan vatandaşından hiç bir farkı olmadan, vatandaşlığın tüm görev ve haklarından faydalanmaya devam eder.
• Eğitim konusunda ise; Amerika’da doğan çocuğun Amerika’da yer alan devlet okullarında üniversiteye kadar ücretsiz, üniversitede ise seçkin okullarda çok daha ekonomik fiyatlarla okuma hakkı vardır. Herhangi bir prosedüre ya da farklı evrak teminine ihtiyaç duyulmadan kaydı alınır. Üniversite içerisinde ya da dışında istediği gibi çalışma hakkına sahiptir. Amerikan vatandaşlarının yararlanabildiği burslara başvurma ve hiç bir fark gözetilmeksizin staj yapma haklarına da sahiptir. Aynı zamanda Türkiye’deki üniversitelerde yabancı öğrenci kontenjanından yararlanma hakkı da vardır ve Türkiye’deki müfredatını Amerika’nın belirlediği okullarda okumayı tercih edebilir.
Türkiye’de eğitim görmeye başladıysa bile Amerika’da eğitimini devam ettirme hakkı da vardır. Bu nedenle de ücretsiz eğitim avantajında da yararlanarak yabancı öğrenci tarifesi ile değil, vatandaş tarifesi ile değerlendirilir, yani daha az para öder.
• İş imkanları konusunda; çocuğun istediği an çalışma vizesi, Green Card gibi herhangi bir prosedüre ihtiyacı olmadan Amerika’daki kurumlarda çalışabilir, yabancı uyruklu kişilerde aranan şartların hiçbiri doğum yolu ile vatandaşlık almış çocukta aranmaz. Daha sonrasında ise çocuğun ebeveynleri de çocuğun sponsorluğu aracılığıyla Green Card avantajlarından yararlanabilir.
• Amerikan vatandaşı olan çocuk çifte vatandaşlık hakkına sahiptir, ayrıca global bir vatandaş olup 160’a yakın ülkeye vizesiz seyahat edebilir.
